Wednesday 21 August 2013

TEMPLO ATEISMA


(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO (Aŭgusto/Septembro 2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )

Planoj por la konstruado de templo por ateistoj meze de la kvartalo de internaciaj bankoficejoj kaj mezepokaj preĝejoj en Londono jam kaŭzis konflikton inter nekredantoj kaj kredantoj.

La svisa filozofo kaj verkisto Alain de Botton nun loĝanta en Londono proponas la konstruadon de turo 46 metrojn alta omaĝe al “nova ateismo”.


Anstataŭ ataki religion, la ideo estas konstrui imponajn konstruaĵojn kiuj donos al homoj pli bonan sencon de perspektivo. Oni povus konstrui templon dediĉitan al ĉio pozitiva kaj bona, kiu povus signifi amon, amikecon aŭ trankvilecon.

Kelkaj opinias, ke templo por ateismo estas per si mem kontraŭdiro, ĉar ateistoj ne bezonas templojn. Se oni volus elspezi monon por tiu celo des pli bone estus uzi tiun monon por la plibonigo de sekulara edukado kaj konstruado de nereligiaj lernejoj, kiuj instruus racian, skeptikkritikan rezonadon.


La templo proponita de de Botton elvokas pli ol 300 milionojn da jaroj de la ekzisto de vivo sur la tero. Ĉiu centimetro de la internaj sekcioj de la turo estis projektita por reprezenti la evoluon de miliono da jaroj kaj mallarĝa strio reprezentos la relative malgrandan kvanton da tempo en kiu homoj unue ekpaŝis sur la tero.


La elekto konstrui la turon en la koro de la financa kvartalo de Londono originis el la percepto, ke tie homoj pli serioze perdis la perspektivon de la prioritatoj de siaj vivoj.


La ideo pri la turo ne estas nova, kaj respegulas fruajn ideojn pri ateistaj temploj. La uzo de preĝejoj kiel temploj de rezonado dum la franca revolucio kaj la renkontejoj funkciigataj de humanistoj en Londono estas pasintaj ekzemploj.


La turo-templo havos unuopan pordon tra kiu vizitantoj eniros kvazaŭ ili estus entrantaj artgalerion. La plata tegmento estos malŝirmita de la elementoj de la naturo. Betonaj muroj estos krustokovritaj per geologiaj motivoj.


Humanistoj diras, ke estas miskoncepto konstrui kvazaŭ religiajn konstruaĵojn, ĉar ateistoj ne bezonas templojn por esplori la signifon de la vivo. Ili opinias, ke religio provizas al kredantoj rezultojn, kiujn scienco ne povas redoni.


Kredantoj lernas el sia religia kredo respektemon al dio, scivolon, signifon kaj perspektivon de vivo. Nekredantoj spertas la samajn sentojn pere de arto, naturo, homaj interrilatoj kaj rakontoj pri la vivo ĝenerale. Kelkaj religiuloj opinias, ke konstrui monumenton estas agnosko de tio, ke homaj estaĵoj estas pli ol polvo.

EKONOMIA FATALO

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO (Aŭgusto/Septembro 2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )

Oni kredis, ke ses jarojn post la tutmonda financa krizo de 2007-08 la malpliboniĝo sekvinta la ekonomian ekfalon estis afero de la pasinteco. Anstataŭe grandaj partoj de la mondo ŝajnas suferi longdaŭran stagnadon similan al tiu okazanta en Japanio dum la lastaj du jardekoj.

Eŭropo estas ĉefa ekzemplo. La malneta enlanda produkto (MEP) de la eŭrozono evoluos malpli ol 0,5% en 2013. Germanio kaj Francio apenaŭ progresos. Grekio stagnos en recesio por la sesa sinsekva jaro. La ekonomioj de Hispanio kaj Portugalio ŝrumpos por la kvara fojo dum la lastaj kvin jaroj. En Kipro, la financa disfalo okazis en katastrofa maniero kun severaj ekonomiaj kaj politikaj konsekvencoj. Kolero kontraŭ politikaj gvidantoj instigos popolajn ribelojn. Mizero kreskos.


La vero estas, ke oportunoj por solvi la eŭropajn problemojn estas jam foruzitaj. Hezitemaj politikistoj frontas nun la malplaĉan elekton inter la diserigo de la eŭrozono kun la risko ĵeti la regionon en krizon, aŭ favori pli fortan unuiĝon. En ambaŭ kazoj la elekto estas tikla. La akcepto de la dua prefero implikos la ĉefajn landojn kiel Germanio en surŝultriĝo de periferiaj problemoj de aliaj landoj en la eŭrozono. Ioma helpo venos de la Eŭropa Centra Banko. La interveno okazos en la formo de malaltigo de la rento de ŝtataj obligacioj kun la celo kontroli inflacion kaj nacian ŝuldon, sed politikistoj havas inklinon al fiasko en la serĉo por trovi solvon de la fundamentaj ekonomiaj problemoj. Ĉio ĉi sugestas la disiĝon de la eŭrozono, sed ne en la daŭro de 2013.


Usono estos en pli bona formo. Ĝia ekonomio kreskos iomete super 2% en 2013, neglekta laŭ la historiaj usonaj niveloj, sed ankoraŭ elstara kompare al tiu de Eŭropo.


La tuja defio en Usono estos trakti la severajn fiskajn problemojn. Inter la plej gravaj troviĝas la finiĝo de koncesioj pri malaltiĝo de impostoj pri kelkaj varoj kaj servoj, aŭtomata elspezredukto de la jara buĝeto sen aldona aprobo de la nacia kongreso, ĉesigo de la oficiala financa stimulprogramo kaj limigo de la registara ŝuldo. La estanta kongreso simple lasos al la venontaj kongresanoj la taskon solvi la nunajn problemojn. La nuna kongreso probable konsentos nur pri la pluvalidigo de kelkaj el la leĝoj pri redukto de impostoj kaj emos altigi la leĝan nivelon de la registara ŝuldo. Kelkaj el la leĝoproponoj pri ekonomia stimulo estos pluvalidigitaj inkluzive tiujn de la reguloj pri aliro al asekuro pri senlaboreco kaj aliaj socialaj asignaĵoj.


Uzo de tiuj krizaj rimedoj rezultigos striktan fiskan politikon, kaj sur la nacian centran bankon Federal Reserve falos la plej granda respondeco por antaŭenigi la ekonomion en Usono. Tio signifas ne nur teni la kreskadon de impostoj kaj tarifoj ĉirkaŭ 0% kun la intenco puŝi suben longdaŭrajn bankajn interezojn sed ankaŭ proponi konsiderindan oficialan emision de mono por cirkuli en la merkato cele al la stimulado de la ekonomio.


Konkurenco el Eŭropo kaj Usono malhelpos la antaŭenpuŝon de la ekonomioj en la disvolviĝantaj landoj. Konsumantoj de varoj kaj servoj en ekevoluantaj merkatoj fariĝis grandaj elspezantoj kaj la tuta produktokvanto en la disvolviĝantaj landoj kreskos ĉ. 6% en 2013, preskaŭ kvaroble pli rapide ol en la riĉaj landoj. Oni prognozas por 2013, ke Brazilo povos atingi kreskon de 4%, sed Hindio, kvankam kun kresko tuŝanta 6,5% baraktos por regajni sian antaŭan salton. La monda espero refoje restas ĉe Ĉinio.


En Ĉinio, la dua plej granda ekonomio en la mondo, en 2013 montriĝos marĝena kresko kompare al la antaŭa jaro. La ekonomia kresko verŝajne restos ĉe 8,6%. La rezulto estas for de la kutimaj duoblaciferaj jaraj saltoj, kaj tiu nivelo de kreskado nur eblos pro ĝia libera mona politiko kaj allaso al la regionaj registaroj fari viglajn elspezojn. Sen tiu subteno Ĉinio alpaŝus stumble.


Sed fendoj aperos en la ĉina kresko. Plej grandaj problemoj estos limigitaj profitoj, malŝpara investado kaj fabrikoj produktantaj varojn, kiujn ili ne povos vendi pro la kriza monda merkato. Okcidentaj entreprenoj ankoraŭ preferos la relative fortan kreskon en Ĉinio ol la preskaŭstagnan kreskon hejme, sed negocado kun Ĉinio estos pli malfacila ol ĝi estis dum la lastaj kelkaj jaroj.

Post la pesimismaj prognozoj por la jaro 2013 restas malmultaj lokoj kie oni povos trovi iom da optimismo. Aventuristaj investantoj povos rigardi al kelkaj pli ekzotikaj lokoj trans la kutimajn merkatojn. La ekonomio en Libio devos kreski sekve de la reveno al komercado post la feroca enlanda milito. Ercmina prospektorado en Mongolio prosperas per rapidaj paŝoj kaj esplorado de kupro en la Gobia dezerto estas promesplena. Sed eble neniu alia lando superos la kreskon de ĉ. 14% en Makao, kaj laŭ tiu prognozo oni eĉ ne kalkulas la sukceson sur la ludotabloj de la lokaj kazinoj...

GESTOLINGVO

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO (Aŭgusto/Septembro 2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )

Londono nun havas sian unuan trinkejon por surduloj kie ĉiuj dungitoj estas trejnitaj pri gestolingvo.

Unika en sia koncepto, la renkontejo provizos socian kunvenejon por surduloj laŭ klubstila medio. Kvankam trankvileco kaj komforto por surduloj estos la celo, la trinkejo ankaŭ bonvenigos homojn kun ordinara aŭdkapablo. La posedanto de la trinkejo elpensis la modelon post malbonaj personaj spertoj travivitaj kiel surdulo en trinkejoj kaj kluboj.


La nova trinkejo estas pruvo kuraĝigi surdulojn al intersociiĝo kun aliaj socianoj. En la trinkejo oni ludos muzikon kun la celo allogi ankaŭ nesurdulojn. Surduloj povas sperti muzikon pere de vibrado. La posedanto de la trinkejo planas organizi klasojn kie oni instruos al surduloj pri la interpretado de popularaj ritmoj kaj ankaŭ kiel ludi muzikilojn.


Krom trejnitaj dungitoj pri gestolingvo la trinkejo havas ankaŭ helajn plafonlumojn tiel ke la klientoj povos reciproke vidi sin klare dum komunikado per gestoj. Sur la tabloj troviĝos skribiloj kaj paperbloketoj en la okazo de bezono skribi mesaĝon. Inter la dungitoj ankaŭ estas surdaj pordogardisto, kelistoj kaj duonsurda diskestro.


La brulalarmilo havas intermitan lumon por atentigi surdajn klientojn pri ekfajra krizo kaj en la klozetoj pendas informŝildetoj skribitaj en gestolingvo flanke de la angla.

FRAKASADO

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO (Julio/2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )
 
 
Post la falo de la berlina muro, la leviĝo de Ĉinio kaj la araba printempo, la usona memsufiĉo pri energio ŝajnas stimuli la venontan grandan geopolitikan movon en la moderna mondo.

La usona dependeco de la Persa Golfo por ĝia nafto estas konstanta ekde post 1945 kaj tio sufiĉas por pravigi la bezonon, ke Usono mantenu sian superregan ĉeeston en la regiono.


Post jardekoj da ekonomia malkresko nun malmultekosta fonto de energio krepuskas kiel la aŭroro de nova ora erao por la plej granda ekonomio de la mondo.


La kialo estas simpla. Usono estas hejmo de vastaj deponejoj de skisto kaj natura gaso komerce ekspluateblaj dank’ al la plibonigo de la jam ducentjara tekniko konata kiel frakasado, kiu konsistas el rompiĝo de petromaso aŭ de tavolo sen relativa moviĝo de la disigitaj partoj per injekto de fluidaĵo en fendojn. Tio rezultigas la apartigon de la tavoloj nur sufiĉe por faciligi la elterigon de oleo aŭ gaso.


En Usono, skistogaso ne ekzistis en komerca skalo en 2004. Nun ĝi reprezentas 30% de la merkato.

Ekspluatado en kelkaj regionoj de la nordorienta parto de la lando ŝanĝis la perspektivon pri estontaj energifontoj.

Se ĉiuj konataj skistogasaj resursoj en Norda Ameriko estos ekspluatataj en komerca skalo produktado povos pli ol kvarobliĝi en la venontaj du jardekoj kaj ĝi kalkulos je pli ol duono de la natura gasproduktado en Usono en la komenco de 2030.


La perspektivo pri memsufiĉo havas ekonomiajn gajnojn por Usono kaj rekte efikos en la laborkreado en tiu nova energia sektoro. Oni prognozas, ke frakasado probable ebligos la dungadon de 600 mil laboristoj ĝis la fino de la jardeko kaj tiam Usono havos sufiĉe da gaso por konsumado dum la venontaj cent jaroj kondiĉe ke la aktualaj konsumkvantoj ne ŝanĝiĝos.


Estas malfacili prognozi la longdaŭrajn konsekvencojn por la resto de la mondo sed estas kvazaŭ probable, ke multaj landoj kies ĉefa monda rolo dependas nur de la produktado de hidrokarbonoj havos sian mondan influon malfortiĝinta se ne tute forviŝita. Tio inkluzivos la monarkiojn rezistintajn la araban printempon. Ilia persista ekzisto dependis historie de la alta prezo de la nafto kaj de la subteno de kelkaj okcidentaj registaroj. Ambaŭ kondiĉoj estas nun sub ekzamenado precipe ĉar la politiko en la Araba Golfo dum preskaŭ la tuta postmilita periodo dependis de la interesoj de Usono en la regiono.


La monarkioj de la Araba Golfo daŭris tiel longe ne pro ia speco de populara voĉdonado sed pro ilia dependeco de ekstera subteno. Tiuj reĝimoj, kiuj jam frontas altan gradon de enlanda popolmobilizado nun antaŭvidas neelteneblan premon kaj ili ne povos supervivi sen la teknika avantaĝo de okcidentaj armiloj interŝanĝataj kontraŭ nafto.


La Araba Golfo ne estas la sola regiono kie la regantaj potencoj de la nafto estas en danĝero de diseriĝo. La plej granda m


algajninto en tiu ludo plej verŝajne estos Rusio, reĝimo grandparte dependa de altaj energiprezoj kaj limigita merkato sen efektiva

alternativa plano.

Rusio jam sentas la skuon de la nova gasepoko. Ĝi estas la plej endanĝerigita inter la aktualaj naftoproduktantaj landoj pro la centra rolo de gaso al ĝia internacia reputacio kiel influhava potenco. La influo de Moskvo sur Orienta kaj Centra Eŭropo dependas de Gazprom, la rusa parte ŝtatkontrolata kompanio, kiu uzas sian superregan pozicion por fiksi favorajn kondiĉojn proponante longdaŭrajn kontraktojn ligitajn al la variado de la naftoprezo.

Ĉar pli kaj pli el la natura likvagaso iam eksportata al Usono trovas nun sian vojon al okcidentaj merkatoj la prezo de la gaso internacie malkroĉiĝas de la prezo de la nafto kaj eŭropanoj havas nun novaj eblecojn elekti siajn fontojn, kiuj malaltigos la dependecon al unusola ĉefa vendanto.

Tuesday 4 June 2013

KREDO GRAVAS

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO ( Junio/2013) kaj estas kopirajto ©de www.monato.net )
 
Por la unua fojo en la historio de la Eŭropa Unio, la traktato de Lisbono 2007 oficialigis malfermitan kaj regulan dialogon inter eŭropaj institucioj, eklezioj, religioj kaj komunumoj de diversaj kredoj.

Spite la ĝeneralan percepton, ke religiaj kaj kredaj demandoj forestis de la eŭropa integriĝo, tamen estas konataj longedaŭraj kontaktoj inter religiuloj, politikistoj kaj eŭropuniaj ŝtatoficistoj ekde la Schuman-Deklaro de 1950 ĝis hodiaŭ.

Analizo de la religiaj kontaktoj faritaj dum tiu periodo malkaŝas, ke 120 grupoj reprezentantaj katolikajn, protestantajn, anglikanajn, ortodoksajn, judajn, islamanajn, hinduajn, budhanajn kaj framasonajn komunumojn dialogis kun la Eŭropa Komisiono.

Publikprivataj interrilatoj estas rezulto el personaj religiaj interesoj de politikistoj kaj oficistoj koncernataj en la trakto de eŭropa kunlaboro, kaj ne el sistema politiko pri religio. Malgraŭ la ĝenerala opinio, ke la romkatolika eklezio estis la unua apoganto de la traktado pri eŭropa integriĝo post la dua mondmilito fakte estis la ekumena movado dum la intermilita periodo kiu establis la unuan transnacian grupon por konsiderado de religio, formita de protestantaj kaj anglikanaj ekleziuloj kaj politikistoj konsilantaj ekleziojn pri eŭropa integriĝo.

Provaj rilatoj disvolviĝis el la decido de la Eŭropa Komisiono interrilati kun eklezioj kaj religioj en 1982. Tiuj interrilatoj fariĝis formalaj en 1990 post kiam la prezidanto de la Eŭropa Komisiono lanĉis publikan debaton.

Rezulte de tio, kreskanta numero de eklezioj kaj komunumoj de diversaj kredoj starigis oficejojn en Bruselo iniciatante la interrilatojn kun eŭropaj institucioj, kiu efektive okazis ekde 2007, kiam veraj instituciaj interrilatoj komenciĝis. La instituciigo stimulis regulajn publikajn kunsidojn inter altrangaj religiaj gvidantoj kaj eŭropuniaj oficistoj.

La Komisiono estas la nura eŭropa institucio rekte direktanta la interkredan dialogon, sed estas propono krei similan mekanismon en la Eŭropa Parlamento.

Kvankam religiaj demandoj restas sub la jurisdikcio de la eŭropuniaj naciaj ŝtatomembroj, tamen la kreskanta numero da oficejoj de religiaj institucioj ĉe la Eŭropa Unio estas indiko, ke la aferoj pri fido gravas sur la koridoroj de la eŭropaj institucioj kaj en la konstruado de la eŭropa politika sistemo.





DEMOKRATIA FATALO

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO ( Junio/2013) kaj estas kopirajto ©de www.monato.net )


La ĉefaj demokratiaj ŝtatoj en la mondo spertas krizon de memfido. En 2013 tiu krizo pliintensiĝos precipe en Usono, Eŭropa Unio, Japanio kaj Hindio, landoj batalantaj kontraŭ administraj problemoj.

Oni povas trovi spurojn de tiu problemo dum la financa krizo en 2007-08. Okcidentaj demokratioj ankoraŭ baraktas kontraŭ kreskantaj ŝuldoj, deficitoj kaj malrapida ekonomia kresko. Troa fido al libera entreprenemo dum la dudek jaroj kiuj sekvis la falo de la muro de Berlino komencis ŝanceliĝi. Anstataŭe oni nun debatas pri politikaj sistemoj, kiuj ŝajnas neeblaj reagi al la severaj ekonomiaj problemoj.

En Usono politiko ne baldaŭ moviĝos en iun ajn direkton. Kvankam usonaj politikistoj amas pretendi, ke ili apogas dupartiecon tamen la realo estas tio, ke kongresa politiko fariĝis pri akra kaj ideologia, kaj politikistoj trovas pli malfacile kompromisi preter la partiaj principoj. Dum 2013 Usono strebos por formi koherajn politikajn programojn kaj por stimuli la revigligon de la ekonomia kreskado kaj traktado de la nacia ŝuldo. La negativa rezulto kondukos al la falo de la publika fido je alarmaj niveloj.


La etoso en Eŭropo ankoraŭ estos pesimisma. Nur la interveno de la Eŭropa Centra Banko povos eviti la disfalon de la komuna valuto eŭro. La ĉefaj ekonomiaj fortoj de Eŭropo ankoraŭ frontos problemojn. Francio, Britio kaj Germanio suferos pro recesio dum 2013. Intertempe, Italio kaj Hispanio baraktos kontraŭ striktaj severecprogramoj.


La Eŭropa krizo etendiĝos de ekonomio al politiko. Klopodoj akcepti monan kaj politikan unuiĝon per la kreado de pli granda eŭropunia buĝeto kaj strikta centra kontrolo pri naciaj fiskaj politikoj puŝos politikistojn sub la lupeon de la publika opinio, precipe en landoj kun kreskanta malinklino al eŭropa integriĝo.


Multaj okcidentaj politikistoj studis la situacion de Japanio, kie la krevo de la financa kreskego portis du jardekojn da malrapida ekonomia disvolviĝo kaj kreskantan publikan ŝuldon. Dum tiu periodo en Japanio plimultiĝis la serio da reformigaj politikistoj el kiuj ĉiuj fiaskis en la serĉado por trovi la solvon de la fundamentaj problemoj de la lando. Ĉi tiu deprima modelo daŭros dum 2013.


Hindio ŝatas fanfaroni pri la grandeco de sia demokratio kiel la plej granda en la mondo, sed abomenas neglektojn de siaj politikistoj. En 2012 la malneta enlanda produkto (MEP) malrapidis je 6% en la lando aspiranta duoblaciferan kreskon. Kolero kontraŭ korupto pliintensiĝas. Tamen en 2013 Hindio probable estos la plej sukcesa inter la aliaj ambiciaj demokratioj en la progresigo de ekonomiaj reformoj.


La Mezoriento, konsiderata la granda espero por la tutmonda demokratio sekve de la araba printempo, portas por 2013 neklaran mesaĝon. Ekonomiaj problemoj, floranta violento kaj la ribelo de islamaj aktivistoj en Egipto, Libio kaj Tunizio revigligos la diskuton pri tio, ke la regiono ankoraŭ ne estas preta por demokratia vivo.

En la sinsekvo de okazoj de la jaroj 1930aj kaj ne tre intense dum la 1970aj la mondaj demokratioj perdis sian memfidon kaj aŭtokrataj alternativaj reĝimoj gajnis prestiĝon. Se tio tre malverŝajne reokazos en 2013 ĉar la du plej aŭtokrataj potencoj en la mondo ankaŭ frontas kreskantajn problemojn.


En Rusio, konsiderata de kelkaj duondemokratio, la registaro frontas, almenaŭ en la grandaj urboj, popolajn protestojn kiuj rifuzas formorti. Dume, nova ĉina gvidantaro enposteniĝis sed nur post periodo de malfermita grupinterna batalado en la pinto de la komunista partio, kiu evidentigis la nestabilecon, obskurecon kaj mankon de legitimeco de la ĉina politika sistemo.


Resume, kvankam la mondaj ĉefaj demokratioj suferos alian malfacilan jaron dum 2013, tamen ili ankoraŭ blufos pri siaj interna stabileco kaj ekstera legitimeco, kiuj kaŭzos envion al la aŭtokratoj en Pekino kaj Moskvo.



ETULOJ EN INTERRETO


(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO ( Majo/2013) kaj estas kopirajto ©de www.monato.net )
 
Laŭ raporto de OFCOM, la brita reguliga agentejo pri brodkasto kaj aliaj komunikiloj, 37% de la britaj infanoj en la aĝoj de 3 ĝis 4 uzas interreton por retumi, ludi videoludojn kaj spekti filmojn.
 
La statistikoj estas parto de pionira studo pri uzo de komputiloj fare de infanoj en antaŭlerneja aĝo. Oni ankaŭ trovis, ke infanoj pasigas pli ol ses horojn semajne ludante videoludojn.

La adopto kaj uzo de diversaj aŭdvidaĵoj kreskas je rapida paŝo inter infanoj, precipe la posedo de plurfunkciaj telefonoj kaj la sendado de tekstmesaĝoj (SMS). Kelkaj gepatroj strebas akompani la teknologian evoluon uzatan de siaj geinfanoj kaj ne komprenas kiel fari por protekti ilin kontraŭ la danĝera misuzo de komunikiloj.

La raporto ankaŭ malkaŝis, ke kreskanta nombro da antaŭadoleskaj gejunuloj aperigas siajn personajn informojn sur interkonaj retejoj kiel Fejsbuko, kaj infanoj inter la aĝoj de 8 ĝis 11 sendas averaĝe 41 tekstmesaĝojn semajne, kaj konstatis, ke knabinoj sendas tiom pli da mesaĝetoj, ol knaboj.

Alia konstato de la raporto estis, ke interreto nun transprenas televidon kiel ĉefa influhava rolanto en la ĉiutaga vivo de infanoj. Por la unua fojo gejunuloj inter la aĝoj de 12 ĝis 15 pasigas tiom da tempo retumante, kiom da spektante televidprogramojn, entute 17 horojn semajne. Tio eble devenas de la fakto, ke nun du trionoj de la gejunuloj en la aĝogrupo de 12 ĝis 15 posedas plurfunkciajn telefonojn, kaj por ili poŝtelefonoj estas pli gravaj ol aliaj komunikiloj, inkluzive de televido.

Thursday 4 April 2013

HOMOJ KROMDOMAJ

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO ( Aprilo/2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )

Laŭ la oficialaj ciferoj de la censo 2011 preskaŭ 250.000 homoj posedas duan domon en Londono, en kiu ili nur partatempe loĝas. Tiuj inkluzivas feriodomojn, domojn uzatajn de geparoj kiuj pasigas la tempon inter du loĝejoj, tiujn loĝatajn nur de laboristoj dum labortagoj kaj domojn de studentoj.

La kalkuloj estas rezulto de la unua oficiala censigo pri la nombro de kromdomoj posedataj en la brita ĉefurbo kaj kaŭzis koncernon pri la nivelo de la parta okupiteco de domoj en urbo kun grandaj postulo kaj manko de malmultekostaj loĝejoj. Kiel flanka efekto, la situacio kaŭzas la altiĝon de luprezoj je niveloj neniam antaŭe registritaj.

La statistikoj ampleksas nur domojn loĝatajn de persono dum 30 tagoj aŭ plie, kaj ne inkluzivas domojn aĉetitajn kun la sola celo al luigo aŭ por similaj investaĵoj.

Multaj domoj nur apartenas al londonanoj loĝantaj parton de la jaro en Francio kaj Hispanio, kie ili ankaŭ posedas domon. Aliaj apartenas al eksterlandaj laboristoj loĝantaj en Londono, kiuj siavice ankaŭ pasigas parton de la jaro eksterlande kun siaj familioj en la devenlando.

La financa kvartalo City havas la plej densan numeron da kromdomoj. Entute, 18,5% de la loĝantaro de tiu distrikto havas sian duan domon tie kaj la unuan alie.

SEKULARIGO


(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO (Aprilo/2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )
 
Sekularigo minacas britan socion, diris baronino Warsi, estro de altnivela brita delegacio dum oficiala vizito al la Papo.

Ŝi aldonis, ke sekularismaj aktivistoj akaparas socian vivon. Plej klara ekzemplo estas la malpermeso en kelkaj lokoj vidigi aŭ porti religiajn signojn ene de registaraj konstruaĵoj aŭ lokoj kie religio estas periferia aŭ malpligravigita en la publika sfero.


Baronino Warsi, la unua islamanino servanta kiel ministro, komentis, ke unu el la plej maltrankviligaj aspektoj de tiu aktivismo estas ĝia kerna netoleremo. Ĝi montras similajn trajtojn de totalisma reĝimo, rifuzante la rajton je religia identeco. Ŝi opiniis, ke la plej bona maniero kuraĝigi socian harmonion estas meti kristanismon en la centron de la publika vivo. “Tre ofte oni suspektas pri kredo en Eŭropo pro la baza miskoncepto, ke por la kreado de egaleco inter la minoritatoj oni bezonus forviŝi sian religian heredaĵon. Homoj devas senti sin fortaj pri siaj religiaj identecoj kaj pli certaj pri siaj kredoj”, ŝi finis.





Tuesday 5 March 2013

NOVAJ PAGOSISTEMOJ

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO ( Marto/2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )

PayPal, la reta transpaga sistemo, prognozas, ke ordinaraj ledaj monujoj en Britio estos afero de la pasinteco por la plej granda parto de la butikumantoj jam en 2016.

Tiam al butikumantoj eblos pagi por siaj varoj per la uzo de poŝtelefono kiel elektronika mono anstataŭ pagi per la kutimaj monbiletoj, bankĉekoj aŭ bankkartoj.


Poŝtelefono fariĝos kvazaŭ cifereca monujo. La cirkulado de monbiletoj ne ĉesos, sed la uzo de poŝtelefonoj aŭ similaj rimedoj fariĝos populara maniero por la pagado en butikoj aŭ per interreta butikumado.


Butikoj adoptintaj la novan sistemon ebligos al butikumantoj rapidan servon sen la bezono enviciĝi antaŭ kaso. Komizoj portos porteblajn skanilojn ebligantajn la legadon de strikodo, kiuj tiam interŝanĝos informojn kun la poŝtelefono de la butikumanto pere de sekura kodo, sen la bezono informi detalojn pri kreditkarto aŭ bankkonto.

DIKIĜO KAJ MALEDUKITECO

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO ( Marto/2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )

Manko de regulaj vespermanĝoj kun la familio, malbona dieto kaj obsedo pri rapidmanĝoj kondukas britojn al dikiĝo. Britio havas la plej altan proporcion de dikaj homoj en Eŭropo inter homoj de malalta edukiteco kaj malaltaj salajroj.

La studo aperis en la prestiĝa medicina revuo The Lancet kaj trovis, ke 29% de la malbone edukitaj virinoj en Anglio kaj 27% de la viroj estas tro dikaj.

Ene de Britio, Anglio havas la plej grandan proporcion de dikaj homoj en Eŭropo laŭ tiu nivelo de edukiteco, pli ol duoble ol en Italio, Portugalio, Hispanio kaj Irlanda Respubliko.


La studo ankaŭ montris vastan sanmalegalecon tra Eŭropo kaj avertis, ke tiu stato pligrandiĝos pro la ekonomia krizo.


Britio havas ankaŭ unu el la plej grandaj niveloj de infana malriĉeco. Ĝi estas pli alta ol en kelkaj orient-eŭropaj landoj, inkluzive de Hungario kaj Estonio.


En sud-eŭropaj landoj vendejoj de rapidmanĝoj ne estas tre kutimaj kaj familiaj vespermanĝoj estas pli tradiciaj, kie konsumado de multaj fruktoj kaj legomoj estas parto de la ĉiutaga dieto.


Laŭ studo de la Universitato de Londono la agado por malpliigi sociajn malegalecojn plibonigus la perspektivojn por la ĝenerala sano de la popolo kaj portus vastajn sociajn kaj politikajn gajnojn, kiuj ebligus al la popolo atingi pli facile siajn naturajn kapablecojn.











FRUA INFANDISVOLVIĜO

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO ( Februaro/2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )


Frua infanaĝo estas la plej rapida periodo de disvolviĝo en homa vivo. La jaroj ekde la gravediĝo kaj naskiĝo ĝis la aĝo de 8 estas kernaj al la tuta scia-komprena, emocia kaj korpa kresko de infanoj.

La rapida disvolviĝo de la infanaj cerboj komenciĝas jam en la antaŭnaska fazo kaj daŭras ĝis post la naskiĝo, tamen cerbomaturiĝo kaj gravaj nervaj sistemoj kaj ligoj nur progresive disvolviĝas post la naskiĝo dum frua infanaĝo.


Sciencaj pruvoj sugestas, ke se la cerbo ne ricevas la konvenan stimuliĝon dum tiu decida tempofenestro tiam estos tre malfacile al ĝi renovigi siajn neŭrajn vojojn en pli malfrua tempo.


Frua infanaĝo ĉirkaŭita de libroj kaj lernigaj ludiloj lasos pozitivajn spurojn sur la cerbo de persono ĝis la aĝoj de 17 ĝis 19, sciencistoj konkludis post dudekjara esplorado.


La samaj sciencistoj ankaŭ trovis, ke ju pli da mensa stimuliĝo infanoj ricevas je la aĝo de 4 des pli disvolviĝintaj estos la partoj de iliaj cerboj dediĉitaj al lingvo kaj sciado en la sekvontaj jardekoj.


Rezulto de scienca esploro montris, ke kogna stimuliĝo farita de gepatroj al kvarjaraj infanoj estis la decidiga faktoro por la prognozo de la disvolviĝo de pluraj partoj de la kortiko, la tavolo de griza materio en la ekstero de la cerbo.


Estas sciate, ke infanaĝaj travivaĵoj influas la disvolviĝon de la cerbo, sed la nura pruvo konata de sciencistoj rilatas al ekstremaj kazoj pri infana molestado ˗ seksa aŭ perforta ˗ aŭ de infanoj suferintaj psikajn traŭmatojn.


Laŭ Andrea Danese, lektorino ĉe la Instituto de Psikiatrio de la Universitato de Londono, “gepatroj tre ofte ne estas ĉirkaŭ siaj geinfanoj kiam ili alfrontas gravajn decidojn kiel pri la elekto de amikoj, ekuzo de narkotaĵoj aŭ pri la pludaŭrigo de sia edukado. Tamen gepatroj povas konstrui la bazon por siaj junulaj gefiloj ekde frua aĝo por ke ili faru la ĝustajn elektojn per la kreskigo de iliaj kapabloj konservi kaj ellabori informojn, aŭ ekvilibri la deziron por tuja rekompenco kontraŭ tiu de pli grandaj, longdaŭraj celoj”, ŝi konkludis.

INFANOJ LERNAS FREMDAJN LINGVOJN


(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO ( Januaro/2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )
 
Ĉiuj lernantoj en britaj lernejoj el la aĝo de 7 estos devigataj lerni almenaŭ unu fremdan lingvon kiel parton de la regula instruprogramo de la registaro.

La nova studprogramo estos enkondukita dum septembro 2013.

La enkonduko de devigaj lingvaj lecionoj en elementaj lernejoj celas haltigi la drastan malkreskon de la elekto de lingvoj kiel studobjektoj por ekzamenoj en pli altaj studogradoj. Lernantoj devos montri la kapablon paroli per strukturitaj frazoj, korekta prononcado, kaj klare esprimi simplajn ideojn en alia lingvo. Ili devos akiri komprenon de la baza gramatiko de la nova lingvo kaj konatiĝi al kantoj kaj poezioj.


Kelkaj opinias, ke instrui duan lingvon al lernantoj de la unua grado estas simple fasono. Aliaj diverĝas dirante, ke la propono devas esti konsiderata serioza.


La politika, ekonomia kaj kultura interdependeco de la hodiaŭa mondo postulas la transiron de lingvaj kaj naciaj bariloj jam en la komencaj jaroj de edukiĝo. Edukado en la unuaj gradoj devus fariĝi pli internacie orientita. La baza koncepto pri alfabetigo devos nun inkluzivi la eblecon legi kaj skribi almenaŭ en unu alia fremda lingvo. Estas psikologie grave permesi fruan enkondukon de dua lingvo por infanoj. La ebleco al infanoj akiri la sonojn de nova lingvo kaj asimili aliajn lingvajn strukturojn devas esti konsiderataj gravaj lernoakiroj.

Frua lernado, se kondukata laŭ la plej bonaj metodologiaj principoj, eĉ se en artefarita medio, egalus kvazaŭ al lernado de dua lingvo fare de infano vivanta en dulingva medio.


Lernado de alia lingvo, senkonsidere de la fremda lingvo elektita por lernado en unuagrada klaso povas esti de granda edukvaloro por infanoj, ĝenerale kun evidentaj valoraj rezultoj.

BRITA ŜTATANECO

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO ( Januaro/2013) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )
Enmigrintoj kandidatiĝontaj al brita pasporto devos baldaŭ esti eblaj deklami la unuan strofon de la brita nacia himno God Save The Queen (Dio Gardu la Reĝinon). Ili verŝajne ankaŭ devos elmontri sciojn pri Charles Dickens, Wiston Churchill, Ŝekspiro, La Reĝino, kaj pri aliaj konataj eminentuloj de la brita vivo antaŭ ol ili rajtos fariĝi britaj ŝtatanoj.

Scioj pri moderna Britio ankaŭ estos postulataj, kaj kandidatoj devos respondi demandojn pri britaj malkovroj kaj inventoj, kiel ekzemple pri la strukturo de la deoksiribonuklea acido (DNA), interreto, inkluzive de scioj pri la rokmuzikaj grupoj Beatles kaj Rolling Stones.


La forta emfazo pri brita historio estas ideo de la Sekretariejo pri Enlandaj Aferoj. La celo estas enkonduki patriotan gvidilon por enmigrintoj dezirantaj hejmiĝi en Britio antaŭ ol kandidatiĝi al la brita pasporto.


La nuna registaro volas atentigi al enmigrintoj, ke tra la jarcentoj Britio estis kristana lando kun longa kaj glora historio.


Ĉirkaŭ 80.000 homoj ĉiujare submetiĝas al la ekzamenoj pri ŝtataneco unue enkondukitaj de la laborista registaro en 2005 kiel parto de la postuloj por fariĝi brita ŝtatano.