TELEAVIOJ

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO (Januaro, 2014) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )

Konvencia militado estas formo de militado kondukata per la uzo de konvenciaj armiloj kaj batalkampaj taktikoj inter du aŭ pliaj ŝtatoj en malfermita konfronto. La fortoj en ambaŭ flankoj estos tre bone difinitaj kaj batalas uzante armilojn precipe celantajn la kontraŭan armeon sen la uzo de kemiaj, biologiaj aŭ nukleaj armiloj.

Kelkaj kritikistoj komencas ekzameni la valoron de regulaj armeoj kie soldatoj frontas kaj konvenciajn kaj nekonvenciajn fortojn je neatenditaj okazoj kaj lokoj. La sukceso de la batalo dependos de informaliro kune kun rapida analizo kaj kompreno de la situacio dum la batalo.

En ampleksa koncepto malinstigo al milito estas bazita sur la kapablo venki batalantojn kaj surogatajn militistojn de malamikaj ŝtatoj. La militoj en Irako kaj Afganio montris, kiel grava estis por la alianciĝintaj armeoj la ebleco batali kontraŭ ne nur regulaj armeoj sed ankaŭ neŝtataj organizoj.

Intencaj planitaj ekstermadoj uzante teleaviojn (senhoma aera veturilo konsistanta el telekomandata roboto, angle drone) fariĝis ofta kontraŭterorisma praktiko.

Ekde tiam, kapabligitaj de grandegaj progresoj en informado kaj komputila teknologio teleavioj fariĝis nerezisteble allogaj al militaj kaj policaj fortoj tra la disvolviĝintaj landoj liverante financan abundon por la fabrikantoj.

Nuntempe, la gamo de teleavioj varias inter grando simila al eta kolibro uzata precipe por aera observado ĝis la grando de aviadilo kapabla porti misilojn. Miniaturigo promesas la konstruon de teleavioj nutrataj de sunenergio ne pli grandaj ol insekto kun la kapablo flugi senfine aŭ stiritaj en konstruaĵojn kun la celo spioni aŭ mortigi.

Kelkaj teleavioj estas nun komerce uzataj en diversaj manieroj. Sed ilia milita uzo fariĝis la fokuso de la atentoj. En la komenco ilia uzo estis precipe por observado kaj kontrolado de suspektindaj movoj. Nun kelkaj registaroj aprobas ilian uzon por intence planitaj eliminadoj. La teleavioj spuras kaj atakas identigitajn militantojn aŭ individuojn, kies konduto observata per la teleavioj redonas modelon de tipa militanteco.

Teleavioj estas iloj. Spiti ilian taktikajn kaj teknologiajn trajtojn ili ne ŝanĝas la fundamentan naturon de milito. La uzado de teleavioj kaj specialaj armeoj malpligrandigas la kostojn, riskojn kaj postlasaĵojn.

Kiel ĉiu militago teleaviaj atakoj spronas neatenditajn sociajn kaj politikajn konsekvencojn kaj efektive trans la kontrolo de la militantoj.

Liberalistoj reflekse enkadrigas intencajn planitajn ekstermadojn kiel atencojn kontraŭ konstitucia kaj internacia juro. Malsame ol torturo, intence planitaj ekstermadoj estas jure akceptataj sub certaj kondiĉoj. La elekto kiun leĝon apliki estas kelkfoje politika decido anstataŭ sekvi deklaron bazitan sur vidpunkto pure jura.

Milito kontraŭ terorismo komenciĝis en pli granda skalo post la atako de la 11 septembro 2001 al la ĝemelaj turoj en Nov-Jorko kaj kreis atmosferon de timo en kiu civitanaj rajtoj, moralaj konsideroj kaj ofte internacia juro havis rolon nur kiel pasive observantaj instancoj.

Estas pli kaj pli klare, ke teleaviaj atakoj plejparte anstataŭigas infanteriajn soldatojn. La proporcio de la kostefekto dependas de la politika celo de la konflikto kaj strategiaj cirkonstancoj de la atako.

La absoluta manko de respondeco povas konduki al senbrida uzo de teleavioj en militado. Nerealaj konceptoj pri militado en moderna mondo fiaskas redoni la veran nocion pri kio estas konflikta zono. Ekster armkonflikta zono la pereo de civila spektanto rezulte de la flankaj konsekvencoj de teleavia atako ne povas esti tolerata. Laŭ la vidpunkto de la armeo, la teleavia programo estas esence sekreta operaco, kiu estas relative malmultekosta rilate monon kaj pereojn se komparata al konvencia militado.

Adopto de teleavia teknologio estas perdita kaŭzo en longdaŭra periodo, kaj povos konduki al nova konkuro de armado kaj sekvi starigi la fondojn por internacia sistemo, kiu estas pli kaj pli perfortema, malstabila kaj dividita inter tiuj havantaj teleaviojn kaj tiuj kiuj estas la viktimoj de ties atakoj.