DATUMARO

(Koncizigita versio de ĉi tiu artikolo aperis sur la paĝoj de la revuo MONATO (Februaro, 2014) kaj estas kopirajto © de www.monato.net )

 

Interreto refasonis la manieron kiel la homaro komunikiĝas. Ĝi ŝanĝis la metodon kiel entreprenoj komercas, registaroj funkcias kaj homoj vivas.

Iom malpli konata estas tio, ke nun estas pli da informoj ŝvebantaj en la aero ol iam antaŭe, kaj tiuj samaj informoj estas uzataj por eksterordinare novaj celoj.

Oni povas nun lerni el granda datenaro kun rezultoj kiujn oni ne povus antaŭe kompreni per la simpla analizado de malgrandaj kvantoj da informoj.

En la jaro 2000 nur kvarono de la mondaj informoj estis enregistrita sur ciferecaj arkivoj. La resto restis konservita sur papero, mikrofilmo kaj sur alispecaj analogaj medioj.

Ĉar la kvanto da ciferecaj datumoj plivastiĝas galope kaj duobliĝas ĉirkaŭ ĉiu tria jaro la situacio nun rapide inversiĝis. Hodiaŭ malpli ol 2% de ĉiuj konservitaj informoj ne estas en cifereca formo.

La trakto de grandaj kvantoj da informoj postulas profundajn ŝanĝojn en la maniero kiel informoj estas analizataj. Inter aliaj plej gravas la ordigo kaj uzo de amaso da informoj, ol la decido favori malgrandajn kvantojn aŭ nur specimenojn en la maniero kiel statistikistoj faris dum jardekoj. Oni devas direkti siajn preferojn al pura, nedifektita datumaro kaj eviti la elekton de malordigitaj informoj. En multaj okazoj oni devas rezigni la serĉadon por trovi la kialon pri aferoj, sed akcepti alternative korelaciojn.

Granda datumaro helpas respondi al kio, sed ne al kial pri la stato de la aferoj, kaj tio kutime sufiĉas.

Big data (anglalingva esprimo uzata por difini datumaron tre grandan kaj kompleksan, malfacile analizeblan nur per la uzo de tradiciaj datumanaliziloj) eble povos ŝanĝi la manieron, kiel oni perceptas la mondon. Ĉar pli kaj pli da datumaro estas aldonata kun la intenco kompreni eventojn kaj fari decidojn, oni nun ŝajne trovos, ke pluraj aspektoj de la vivo estas probabloj anstataŭ certecoj.

Pluraj sciencistoj kredas, ke big data originis dum la cifereca revolucio de la 1980aj jaroj pro la progreso de mikroprocesoroj, inteligentaj algoritmoj kaj el la ĝenerala uzo de komputiloj kun grandkapabla memoro kaj programaro ebligantaj samtempan analizon de pli granda kvanto da informoj en orda maniero.

Komputiloj kaj interreto kontribuas al big data pro la malaltigo de la kostoj pri kolektado, traktado, konservado kaj interŝanĝado de informoj. Sed en la kerno, big data estas nur la lasta ŝtupo de la homaro en la serĉo por la kompreno kaj kiomo de la mondo.

Big data ankaŭ helpas la evoluigon de klareco en demokratia administrado. Kelkaj rekomendas la ideon pri “publika datumaro”, kiu iras preter la leĝojn de libera informado nun tre oftajn en disvolviĝintaj demokratioj.

Apogantoj de la movado pri libera informado insistas ĉe registaroj por ke la vasta kvanto da informoj konservata de la ŝtato estu facile alirebla por publika konsultado. En alia flanko, registaroj devas protekti siajn ŝtatanojn kontraŭ nedezirinda merkata superrego de grandaj kompanioj, kiuj amasigas grandegajn kvantojn da informoj pri siaj klientoj kaj iliaj vivmanieroj.

Intertempe, maltrankviliĝo pri manko de privateco en la konservado de informoj pliintensiĝas ĉar ju pli da informoj estas aldonataj al datumbazoj des pli riske la privataj informoj fariĝas publike alireblaj, kaj tiun alireblecon la nunaj teknologioj kaj leĝoj apenaŭ traktas.

Registaroj bezonos protekti siajn ŝtatanojn kaj merkatojn kontraŭ la misuzo de big data kontraŭe big data riskos fariĝi big brother. En ĉiuj landoj, sed aparte en la nedemokratiaj, big data pliintensigas la ekzistantan nesimetriecon de forto inter la ŝtato kaj la popolo.

Big data pretas ŝanĝi la manieron kiel oni vivas, laboras kaj pensas. La monda percepto fundamentita sur la graveco de kaŭzo kaj efekto nun estas defiata de la supereco de la korelativeco.

La posedo de scio, kiu iam signifis komprenon de la pasinteco nun eksignifas kapablon prognozi la estontecon. La defioj farataj de big data ne estas facile solveblaj. Ili estas simple la sekvanta ŝtupo en la senfina debato por la plej bona kompreno de la mondo.

Big data estas rimedo kaj ilo. Sed la centra distingo inter ili estas la malkapablo prognozi la homan instinkton, hazardon kaj eĉ erarojn. Ĝi celas informi anstataŭ klarigi. Ĝi kondukas nin al kompreno aŭ miskompreno, depende de la maniero kiel ĝi estas traktata.

Esence, big data signas la momenton kiam informsocio finfine plenumos la promeson sugestitan en sia nomo. Datumaro ĉefrolos. La ciferecaj bitoj amasigitaj povas nun esti uzataj en nova maniero por servi novan celon kaj malŝlosi novajn valorformojn. Adopto de tia teknologio estos prudenta nur post kompreno de ne nur ĝia povo sed ankaŭ de ĝiaj limigoj. Sed tio postulos novan pensmanieron kaj defios instituciojn kaj socianojn.